TP.HCM: Khóa tu “Sống thức tỉnh” lần thứ 49 với lời pháp thoại “Quay vào bên trong là quay vào đâu?”

PSO - Sáng ngày 27/09/2020 (nhằm 11/08/Canh Tý), khóa tu "Sống tỉnh thức" lần thứ 49 đã được diễn ra tại Pháp đường Thấy và Biết. Trong khóa tu lần này, TT. Thích Trí Chơn - Ủy viên HĐTS, Phó Ban Văn hóa TƯ, -Trưởng ban Văn Hóa Phật Giáo TP. HCM - Viện chủ Tu viện Khánh An đã có thời pháp thoại: “Quay vào bên trong là quay vào đâu?”.

Trước khi vào pháp thoại, các hành giả được thực tập thiền hành quanh hồ chuyển hóa, sau đó là nghi thức ôn tụng năm giới quý báu và thiền toạ.

Bắt đầu thời pháp, Thượng tọa nói về ý nghĩa của chánh niệm. Chánh niệm là sự tỉnh giác mọi hành hoạt của thân và tâm một cách trọn vẹn ngay trong hiện tại, bây giờ và ở đây. Sống nhiệt tâm, chánh niệm, tỉnh giác trong phút giây, quay về với thân - thọ - tâm - pháp. Đó  chính là bốn trú xứ ta quay về.

Quay về với thân: Dán tâm vào trong hơi thở, nhận diện sự có mặt của hơi thở, quán sát hơi thở vào, hơi thở ra. Hơi thở chính là trú xứ để tâm quay về. Mỗi khi thiền toạ, Thầy khuyên các hành giả hãy khép đôi nhục nhãn để không còn tiếp xúc với trần cảnh để tuệ nhãn phát sinh. Kỹ thuật theo dõi hơi thở vào ra chính là tuỳ tức. Nhờ quay về với hơi thở mà tâm ta tĩnh lặng, không còn sầu muộn, lo âu, phiền não, từ đó định phát sinh. Đôi khi hơi thở cũng chính là thước đo để kiểm soát sức khoẻ của mình. Mỗi hơi thở vào ra nặng hay nhẹ, khó chịu hay dễ chịu, ngắn hay dài, buồn hay vui, sướng hay khổ thăng hoa hay bế tắc đều tùy thuộc sức khỏe. Vì thế, mỗi hành giả hãy là bác sĩ cho  chính mình bằng cách quán chiếu hơi thở.

Mặt khác quán thân cũng chính là nhìn kỹ vào sắc uẩn để thấy tấm thân này được cấu tạo từ xương, tóc, lông, móng tay, máu, nước miếng, nước mắt, mỡ, óc, tủy, ruột non, ruột già,...Đến một giai đoạn nào đó, rồi thân người cũng sẽ trở về với cát bụi. Hay nói cách khác từ kẻ sang đến người hèn, từ kẻ giàu đến người nghèo, từ kẻ già đến người trẻ, từ kẻ đẹp đến người xấu, ai ai cũng đến giai đoạn chung cuộc này, cũng chỉ với một xác chết sình thối. Hành giả  cần quán thân bất tịnh để thấy rõ bản chất của tấm thân mà không tham đắm dính mắc “thân này là ta, là của ta”. Nhờ vậy phá được ngã chấp, thành tựu được vô ngã. Biết bao vụng  dại,  lỗi lầm, tội ác khởi lên cũng chỉ vì lo cho thân quá nhiều. 

Quân bất kiến, Hoàng Hà chi thủy thiên thượng lai, Bôn lưu đáo hải bất phục hồi. Hựu bất kiến, Cao đường minh kính bi bạch phát, Triêu như thanh ty mộ thành tuyết.

Hay Tổ Quy Sơn cũng răn dạy con cháu:

“Vô thường lão bịnh bất dữ nhân kỳ. Triêu tồn tịch vong sát na dị thế.”

Ngài đã nhắm vào bốn chữ “Triêu tồn tịch vong” (sớm còn tối mất) là như thế. Chỉ trong một sát na, một hơi thở mà thôi. Khi hít vào mà không thở ra thì đó gọi là chết. Cuộc sống của chúng ta sẽ sang trang. Hỏi là bao giờ? Thì nào ai có thể trả lời được. Bởi vì mới sáng đó thì còn, nhưng tối đến lại mất. Đúng là mạng sống chỉ trong sát na. Mạng người  không lâu, cái chết tê không hẹn cùng ai. Mạng sống của con người suy cho cùng chỉ nằm trong hơi thở. Vô thường là cái thường trực trong cơ thể vì thế hãy luôn luôn ý thức về điều đó. Ngày nào còn sống là ngày đó phải hạ thủ công phu để tự lợi, lợi tha cho đầy đủ.

Quán tâm: khi tâm khởi lên điều gì ta rõ biết điều ấy, nhận diện được sự biểu hiện của tâm thức. Tâm của chúng ta là dòng sông chảy xiết bất tận của các niệm sinh diệt. Nhưng tánh của tâm vẫn luôn luôn bất động, không sanh không diệt. Hãy nhận diện tự tánh của tâm với trạng thái an tĩnh, vô tác, trong sáng, lặng lẽ chiếu soi mà không dính mắc vào bất cứ gì cả.

Quán pháp trên các pháp: Có 5 triền cái khởi lên trong khi thiền tập. Năm triền cái ấy là: Tham dục; Sân hận; Hôn trầm-Thuỵ miên; Trạo cử-Hối quá; và Nghi ngờ. Năm triền cái ấy là năm thứ ngăn che, trói buộc tâm con người trong phiền não, tạo nhiều nghiệp, phải chịu sanh tử luân hồi. Các triền cái này ngăn che trí tuệ khiến con người bị vô minh che mờ, không giác ngộ được. Khi loại trừ năm triền cái này hành giả sẽ làm sạch các cảm xúc thuộc thân và thuộc tâm ở dạng thô để dọn đường vào tầng thiền thứ nhất, cảm thọ trong giai đoạn này là hỷ lạc do ly dục sinh, thay cho cảm thọ về dục lạc, có đầy đủ năm thiền chi: tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm

Sau khi nói rõ về quán thân, thọ, tâm, pháp. Thầy Viện chủ khuyến tấn các hành giả hãy thực tập, tìm đạo ngay trong chính bản thân mình. Khi ấy ta sẽ rõ tường, hoàn thiện bản thân hơn, từ một kẻ phàm phu với đầy đủ tâm yêu, ghét, sợ, si, giận hờn, ham muốn… trải qua quá trình thanh lọc cảm thọ, các tâm lý xấu lắng dần, hướng con người đến chỗ thuần tịnh, giải thoát.

Kết thúc phát thoại chư hành giả đi khất thực và dùng cơm trong chánh niệm. Cũng trong ngày buổi chiều sẽ được tiếp tục vào với các thời: Sám hối, Thiền tòa và Tham vấn.

Thiên Thanh